ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަސްރަސްކަލުންގެ ލިސްޓު
މިއީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަސްކަމުގެ ތަޚުތުގައި ރެދަލި ކުރެއްވި ރަސްރަސްކަލުންގެ ލިސްޓެކެވެ. އެ ރަސްރަސްކަލުންގެ ފުރިހަމަ ލަޤަބުފުޅަކީ "އެއްގަމާއި ކަނޑުގެވެރި، ބާރަ ހާސް ރަށަށް ޙުކުމް ކުރައްވާ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަސްގެފާނެވެ."
އިރު ދަރިކޮޅު ނުވަތަ އާދީއްތަ ވަންހަ
އުނިއިތުރު ގެންނަވާނަން | ފެށުނު އަހަރު | ނިމުނު އަހަރު | ނޯޓް |
---|---|---|---|
ރާޖާ ސޫރުދަސަރުނަ އާދީއްތަ | ނޭނގޭ | ނޭނގޭ | އިނޑިޔާގެ ކަލިންގާ ދަރިކޮޅުގެ ރަސްގެފާނު ސްރީ ބްރަހްމާދިތްޔާ ގެ ދަރި |
ރާނީ ދަމަހާރު | ނޭނގޭ | ނޭނގޭ | އިރު ދަރިކޮޅުގެ އެންމެ ފަހުން ވެރިކަން ކުރީ ދަމަހާރު އެވެ. ނަމަވެސް ސޫރުދަސަރުނަ އާއި ދަމަހާރު އާ ދެމެދު މި ދަރިކޮޅުން ވެރިކަން ކުރީ ކިތައް ރަސްކަލުން ކަމެއް ކަނޑައަޅާ އެނގޭކަށް ނެތެވެ. މި ދަރިކޮޅުގެ ރަސްކަމުގެ ތާރީހް ލިޔެވިފައިވާ ލޯމާފާނު ވަނީ ގެއްލިފައެވެ. ރާނީ ދަމަހާރު ކައިވެނި ކުރެއްވީ ސްރީ ބާލަދިތްޔަ އާ އެވެ. އޭނާ އަކީ ހޯމަ ދަރިކޮޅުގެ ރާޖާ އެކެވެ. |
ހަނދު ދަރިކޮޅު ނުވަތަ ހޯމަ ވަންހައިގެ ފުރަތަމަ ކޮޅު
އުނިއިތުރު ގެންނަވާނަން | ފެށުނު އަހަރު | ނިމުނު އަހަރު | ނޯޓް |
---|---|---|---|
ރާޖާ ބާލާދީތްޔަ | ގާތްގަނޑަކަށް 990 | ނޭނގޭ | މީނާ ނިސްބަތްވަނީ އިންޑިޔާގެ ކަލިންގާ ރަސްކަމަށެވެ. އަދި ދީވާ މަހަލް (ދިވެހި ރާއްޖެ) ގެ ރަސްކަމަށް އައުމަށްޓަކައި އިރު ދަރިކޮޅުގެ ރާނީ، ދަމަހާރު އާ ކައިވެނި ކުރެއްވި އެވެ. މި ރަސްގެފާނުގެ ރަސްކަމުގެ ވަރަށް ކުރީކޮޅު ރާޖާ ދާދާގެ މީހުން ރާއްޖޭގެ އުތުރުގެ އަތޮޅުތައް އަތުލިއެވެ. މި ރާޖާގެ ރަސްކަން ފެށުނީ މީލާދީން 900ގައި ކަމަށް ލަފާކޮށްފައި ވިޔަސް، ސީނު ކަރައިގެ ޓޭންގް ދަރިކޮޅުގެ ލިޔުންތަކުގައި ވާގޮތުން، ދިވެހިން މ658 އަދި މ662 ގައި ސީނަށް ޒިޔާރަތް ކޮށް ރާޖާ ބާލާދީތްޔަގެ ފަރާތުން ވެދުން ފޮނުވިއެވެ. |
ރާޖާ ލޯކާ ބާރަނާ | ނޭނގޭ | ނޭނގޭ | ހަނދު ދަރިކޮޅުގެ ރަސްކަލެއް |
ރާޖާ މަހާ ސުންދުރަ | ނޭނގޭ | ނޭނގޭ | ރާޖާ ލޯކާ ބާރަނާގެ ދަރި. މި ރާޖާގެ އަންހެން ދަރި ކަލުން، ކަމަނާ ނުވަތަ ރެހެންދި އިސްމީދޫ (މިހާރު އައްޑު އަތޮޅު މީދޫ) އަށް އަރުވާލެވުނެވެ. އަދި އރު ދަރިކޮޅުގެ ތާރީހް ލިޔެފައިވާ ލޯމާފާނު، މާޕަނަންސަ، މި ކަމަނާ ގެންދިޔަ އެވެ. މި ލޯމާފާނު ވަނީ ވަޅުލާފައެވެ. އެހެންކަމުން އިރު ދަރިކޮޅުގެ ގިނަ މައުލޫމާތު ފެންނާކަށް ނެތެވެ. |
ރާޖާ ބަވަނަ އާނަންދަ | ނޭނގޭ | ނޭނގޭ | ރާޖާ ލޯކާ ބާރަނާގެ ދަރިކަލުން އަދި ރާޖާ މަހާ ސުންދުރަގެ ކޮއްކޮ. މިއީ ކޮއިމަލާ ރަދުންގެ ބައްޕާފުޅެވެ. |
ހޯމަ ދަރިކޮޅު ނުވަތަ ތީމުގޭ ދަރިކޮޅު (1117-1306)
އުނިއިތުރު ގެންނަވާ- ކޮން ބޭފުޅެއްކަން ނޭނގޭ 1117 - 1141
- ތީމުގޭ މަހާ ކަލަމިންޖާ 1141-1153
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު ބިން ޢަބްދިﷲ 1153-1166
- ސުލްޠާން މުތެއި ކަލަމިންޖާ 1166-1185
- ސުލްޠާން ޢަލީ ކަލަމިންޖާ 1184-1193
- ސުލްޠާން ދިނެއި ކަލަމިންޖާ 1193-1199
- ސުލްޠާން ދިހެއި ކަލަމިންޖާ 1199-1214
- ސުލްޠާން ވަޑީ ކަލަމިންޖާ 1214-1233
- ސުލްޠާން ވައްލާ ދިއޯ ކަލަމިންޖާ 1233-1258
- ސުލްޠާން ހުދެއި ކަލަމިންޖާ 1258-1264
- ސުލްޠާން އައިމަ ކަލަމިންޖާ 1264-1266
- ސުލްޠާން ޢަލީ ކަލަމިންޖާ (ދެވަނަ) 1266-1268
- ސުލްޠާން ކެއިމި ކަލަމިންޖާ 1268-1269
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު އައުދަ ކަލަމިންޖާ 1269-1278
- ސުލްޠާން ޢަލީ ކަލަމިންޖާ (ތިންވަނަ) 1278-1288
- ސުލްޠާން ޔޫސުފު ކަލަމިންޖާ (އެއްވަނަ) 1288-1294
- ސުލްޠާން ސަލިސް ކަލަމިންޖާ 1293-1302
- ސުލްޠާން ދާއޫދު ކަލަމިންޖާ (އެއްވަނަ) 1302-1306
ޢުމަރުވީރު ދަރިކޮޅު (1306 - 1388)
އުނިއިތުރު ގެންނަވާ- ސުލްޠާން ޖަލާލުއްދީނު ޢުމަރުވީރު 1306-1341
- ސުލްޠާން އަޙްމަދު ޝިހާބުއްދީނު 1341-1347
- ސުލްޠާނާ ޚަދީޖާ ރެހެންދި ކަނބައިދިކިލެގެ 1347-1363 (ފުރަތަމަ ފަހަރު)
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު އަލްޖަމީލު 1363-1364
- ސުލްޠާނާ ޚަދީޖާ ރެހެންދި ކަނބައިދިކިލެގެ 1364-1374 (ދެވަނަ ފަހަރު)
- ސުލްޠާން ޢަބްދުﷲ 1374-1376
- ސުލްޠާނާ ޚަދީޖާ ރެހެންދި ކަނބައިދިކިލެގެ 1376-1380 (ތިންވަނަ ފަހަރު)
- ސުލްޠާނާ ރާދަފަތިކިލެގެ 1379-1380
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު އަލްމާކުރަތީ 1380-1385
- ސުލްޠާނާ ދާއިން ކަނބައިދިކިލެގެ 1385-1388
- ސުލްޠާން ޢަބްދުﷲ (ދެވަނަ) 1388
- ސުލްޠާން ޢުޘްމާނު އަލްފެހެންދުވީ 1388
ހިލާލީ ދަރިކޮޅު (1388-1573)
އުނިއިތުރު ގެންނަވާ- މި މައުޟޫޢާ ގުޅޭ ޚާއްޞަ މަޒުމޫނު: ހިލާލީ ދަރިކޮޅު
ހިލާލީ ދަރިކޮޅު އަކީ ދިވެހިރާއްޖެ އިސްލާމްވުމަށްފަހު ރަސްކަން ކުރެއްވި ދެވަނަ ދަރިކޮޅެވެ. މިއީ އެޗްސީޕީ ބެލްގެ މޮނޮގްރާފް ގައި ބަޔާންކުރައްވާފައި ގޮތެވެ. ނަމަވެސް ރާއްޖޭގައި ރަސްކަން ކުރެއްވި ދަރިކޮޅު ތަކުގެ މައްޗަށާއި އެދަރިކޮޅުތައް ފެށިގެން އައިގޮތުގެ މައްޗަށް ބަލާއިރު، ހިލާލީ ދަރިކޮޅު އަކީ ރާއްޖެ އިސްލާމް ވުމަށްފަހު ރަސްކަން ކުރެއްވި 3 ވަނަ ދަރިކޮޅު ކަމުގައި ބަޔާން ކުރަން ޖެހެއެވެ.
ހިލާލީ ދަރިކޮޅު އަކީ ވެސް ރާއްޖެއިން ބޭރުން އައި ދަރިކޮޅަކުން ރާއްޖޭގައި އުފެދުނު ގޮތްޕެކެވެ. މިދަރިކޮޅުގެ ފުރަތަމަ ރަސްކަލަކީ ސުލްޠާން ޙަސަން އަލްހިލާލީ އެވެ. މިރަދުން އަކީ ރަސްކަމުގެ ސިލްސިލާގެ 30 (29) ވަނަ ރަދުންނެވެ. ހިލާލީ ދަރިކޮޅު ނިސްބަތްވާ ޙަސަން އަލްހިލާލީ އަކީ މަލާބާރުން އައިސް ކ.ހުޅުލޭ (ކުޑަރަށް ) ގައި ވަޒަންވެރިވެގެން ހުރި ހިލާލީ ދަރިކޮޅު ގެ ހިލާލީ ބަދުރުއްދީން އޭ ކިޔުނު މީހެއްގެ އަންހެންދަރިއެއްގެ މާމަ ދަރިއެކެވެ. ފަހަރު ގައި ހިލާލީ ދަރިކޮޅު އަކީ ޔަމަން ކަރައިން އައި ދަރިކޮޅަކަށް ވެސް ވެދާނެއެވެ. ސަބަބަކީ މިހާރު ވެސް ޔަމަނުގައި އަލްހިލާލީ އޭ ކިޔޭ މަޝްހޫރު ދަރިކޮޅެއް އޮންނާތީ އެވެ. ޔަމަން އާއި ދިވެހިރާއްޖެ އަކީ 14 ވަނަ ގަރުނުގައި ވަރަށް ބޮޑަށް ގުޅިފައި އޮތް ދެގައުމެވެ.
- ސުލްޠާން ޙަސަން އަލްހިލާލީ 1388-1398
- ސުލްޠާން އިބްރާހީމް 1398 (ފުރަތަމަ ފަހަރު)
- ސުލްޠާން ޙުސައިން 1398-1409
- ސުލްޠާން ނާޞިރުއްދީނު 1409-1411
- ސުލްޠާން ޙަސަން (ދެވަނަ) 1411
- ސުލްޠާން ؟؟؟ 1411
- ސުލްޠާން އިބްރާހީމް 1411-1421 (ދެވަނަ ފަހަރު)
- ސުލްޠާން ޢުޘްމާނު (ދެވަނަ) 1421
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު 1421
- ސުލްޠާން ޔޫސުފު (ދެވަނަ) 1421-1443
- ސުލްޠާން އަބޫބަކުރު (އެއްވަނަ) 1443
- ސުލްޠާން ޙާޖީ ޙަސަން 1443-1467 (ފުރަތަމަ ފަހަރު)
- ސުލްޠާން ސައްޔިދު މުޙައްމަދު 1467
- ސުލްޠާން ޙާޖީ ޙަސަން 1467-1468 (ދެވަނަ ފަހަރު)
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު (ދެވަނަ) 1468-1480
- ސުލްޠާން ޙަސަން (ހަތަރުވަނަ) 1480 (ފުރަތަމަ ފަހަރު)
- ސުލްޠާން ޢުމަރު (ދެވަނަ) 1480-1484
- ސުލްޠާން ޙަސަން (ފަސްވަނަ) 1484-1485
- ސުލްޠާން ޙަސަން (ހަތަރުވަނަ) 1485-1491 (ދެވަނަ ފަހަރު)
- ސުލްޠާން ޝައިޚު ޙަސަން (ހަވަނަ) 1491-1492
- ސުލްޠާން އިބްރާހީމް (ދެވަނަ) 1492
- ސުލްޠާން ކަޅު މުޙައްމަދު 1492 (ފުރަތަމަ ފަހަރު)
- ސުލްޠާން ޔޫސުފު (ތިންވަނަ) 1492-1493
- ސުލްޠާން ޢަލީ (ހަތަރުވަނަ) 1493-1495
- ސުލްޠާން ކަޅު މުޙައްމަދު 1495-1510 (ދެވަނަ ފަހަރު)
- ސުލްޠާން ޙަސަން (ހަތްވަނަ) 1510-1511
- ސުލްޠާން އަޙްމަދު ޝަރީފު އަލްމައްކީ 1511-1513
- ސުލްޠާން ޢަލީ (ފަސްވަނަ) 1513
- ސުލްޠާން ކަޅު މުޙައްމަދު 1513-1529 (ތިންވަނަ ފަހަރު)
- ސުލްޠާން ޙަސަން (އަށްވަނަ) 1529-1549
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު (ތިންވަނަ) 1549-1551
- ސުލްޠާން ޙަސަން (ނުވަވަނަ) 1551-1552 (ފުރަތަމަ ފަހަރު) މަސީހީ ދީނަށް ބަދަލުވެ ނަމަކަށް މެނޯއެލް އިޚްތިޔާރުކުރުން
- Interregnum 1552-1554
- ސުލްޠާން އަބޫބަކުރު (ދެވަނަ) 1554-1557
- ސުލްޠާން ޢަލީ (ހަވަނަ) 1557-1558
Interregnum 1558 - 1573
އުތީމު ދަރިކޮޅު (1573-1692)
އުނިއިތުރު ގެންނަވާ- މި މައުޟޫޢާ ގުޅޭ ޚާއްޞަ މަޒުމޫނު: އުތީމު ދަރިކޮޅު
އުތީމު ދަރިކޮޅު އަކީ ދިވެހިރާއްޖެ އިސްލާމް ވުމަށްފަހު ރަސްކަންކުރެއްވި 3 ވަނަ ދަރިކޮޅު ކަމުގައި އެޗްސީޕީބެލް އޭނާގެ މޮނޮގްރާފް ގައި ބަޔާންކޮށްފައި ވެއެވެ. ނަމަވެސް ދިވެހި ތާރީޚް ދިރާސާ ކުރާ ގިނަ މުއައްރިޚުން ދެކޭގޮތުގައި އުތީމު ދަރިކޮޅު އަކީ ދިވެހިރާއްޖެ އިސްލާމްވުމަށްފަހު ރަސްކަން ކުރެއްވި 4 ވަނަ ދަރިކޮޅު އެވެ. ބުނެވޭގޮތުގައި އުތީމު އާއިލާ ފެށެނީ ހއ. ބާރަށު ކަޅު ޙަސަން ކަލޭގެ އާއި ހަމައިންނެވެ.
- ވެރިކަން ކުރެއްވި ބޭފުޅުންނަކީ:
- ސުލްޠާން ޣާޒީ މުޙައްމަދު ތަކުރުފާނު ( ބޮޑު ތަކުރުފާނު )
- ސުލްޠާން އިބްރާހީމް (ތިންވަނަ) 1585-1609 ( ކަލާފާނު )
- ސުލްޠާން ޙުސައިން ފާމުލަދޭރިކިލެގެފާނު 1609-1620
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު ޢިމާދުއްދީނު (އެއްވަނަ) 1620-1632 ( ބޮޑު ރަސްގެފާނު )
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު ޢިމާދުއްދީނު (އެއްވަނަ) 1632-1648 ( ބޮޑު ރަސްގެފާނު )
- ސުލްޠާން އިބްރާހީމް އިސްކަންދަރު 1648-1687 ( އިސްކަންދަރު ރަސްގެފާނު )
- ސުލްޠާން ކުޑަ މުޙައްމަދު 1687-1691 ( ކުޑަ މުޙައްމަދު ރަސްގެފާނު )
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު މުޙްޔިއްދީނު އަލްޢާދިލު 1691-1692 ( ޢަދުލުވެރި ރަސްގެފާނު )
ޙަމަވީ ދަރިކޮޅު 1692
އުނިއިތުރު ގެންނަވާއިސްދޫ ދަރިކޮޅު (1692-1704)
އުނިއިތުރު ގެންނަވާ- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު (ހަތަރުވަނަ) 1692-1701
- ސުލްޠާން ޢަލީ (ހަތްވަނަ) 1701
- ސުލްޠާން ޙަސަން (ދިހަވަނަ) 1701
- ސުލްޠާން އިބްރާހީމް މުޡުހިރުއްދީނު 1701-1704
ދިޔަމިގިލީ ދަރިކޮޅު (1704-1757)
އުނިއިތުރު ގެންނަވާ- ސުލްޠާން މުޡައްފަރު މުޙައްމަދު ޢިމާދުއްދީނު (ދެވަނަ) (1704-1720)
- ސުލްޠާން އިބްރާހީމް އިސްކަންދަރު (ދެވަނަ) (1720-1750)
- ސުލްޠާން މުކައްރަމް މުޙައްމަދު ޢިމާދުއްދީނު (ތިންވަނަ) (1750-1757)
Interregnum 1757 - 1759
ހުރާގޭ ދަރިކޮޅު (1757-1766)
އުނިއިތުރު ގެންނަވާ- މި މައުޟޫޢާ ގުޅޭ ޚާއްޞަ މަޒުމޫނު: ހުރާގޭ ދަރިކޮޅު
ހުރާގޭ ދަރިކޮޅުގެ އަސްލު ނިސްބަތްވާ ރަށަކީ ކ.ހުރާ އެވެ. މިސްޓަރ އެޗްސީޕީ ބެލް ލިޔުއްވާފައިވާ ގޮތުން ހުރާގޭ ދަރިކޮޅުގެ ބިންގާ އަޅުއްވާފައިވަނީ ސުލްޠާން ޙަސަން ޢިއްޒުއްދީން ނުވަތަ ދޮންބަންޑާރައިންނާއި ހަމައިންނެވެ. އޭގެ ފަހުން ހުރާގޭ ދަރިކޮޅުގެ އެތަކެއް ބޭފުޅުންނެއް، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަސްކަމާއި ވެރިކަން، އަދި އެންމެ އިސްވަޒީރުކަން ކުރައްވާފައި ވެއެވެ.
- ސުލްޠާން ޙަސަން ޢިއްޒުއްދީން (1759-1766)
ދިޔަމިގިލީ ދަރިކޮޅު (ދެވަނަފަހަރަށް) (1766-1774)
އުނިއިތުރު ގެންނަވާ- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު ޣިޔާޘުއްދީނު 1766-1774
ހުރާ ދަރިކޮޅު (ދެވަނަ ފަހަރަށް) (1773-1952) އަދި (1953-1968)
އުނިއިތުރު ގެންނަވާ- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު ޝަމްސުއްދީން (ދެވަނަ) 1774
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު މުޢިއްޒުއްދީނު 1774-1779
- ސުލްޠާން ޙަސަން ނޫރައްދީން (އެއްވަނަ) 1779
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު މުޢީނުއްދީނު (އެއްވަނަ) 1799-1835
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު ޢިމާދުއްދީނު (ހަތަރުވަނަ) 1835-1882
- ސުލްޠާން އިބްރާހީމް ނުރައްދީން 1882-1886 (ފުރަތަމަ ފަހަރު)
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު މުޢީނުއްދީނު (ދެވަނަ) 1886-1888
- ސުލްޠާން އިބްރާހީމް ނުރައްދީން 1888-1892 (ދެވަނަ ފަހަރު)
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު ޢިމާދުއްދީނު (ފަސްވަނަ) 1892
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު ޝަމްސުއްދީން (ތިންވަނަ) 1892 (ފުރަތަމަ ފަހަރު)
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު ޢިމާދުއްދީނު (ހަވަނަ) 1892-1903
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު ޝަމްސުއްދީން (ތިންވަނަ) 1903-1933 (ދެވަނަ ފަހަރު)
- ސުލްޠާން ޙަސަން ނޫރައްދީން (ދެވަނަ) 1933-1943
- ޢަބްދުލްމަޖީދު ރަންނަބަނޑޭރި ކިލެގެފާނު 1943-1952
- ފުރަތަމަ ފަހަރު ޖުމުހޫރިއްޔާ އިޢުލާންކުރުން (މުހައްމަދު އަމީން ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފާނު ) - 1952
- ސުލްޠާން މުޙައްމަދު ފަރީދުދީދީ 1954-1968
- ދެވަނަ ފަހަރު ޖުމުހޫރިއްޔާ އިޢުލާންކުރުން - 1968