ދިއްދޫ (ހއ. އަތޮޅު)

Dhiddhoo
ޚުލާސާ މައުލޫމާތު
އަތޮޅު	Haa Alif Atoll
އޮންނަތަން
އަކަމިން
އާބާދީ	3468
ދިގުމިން	2000m
ފުޅާމިން	350m
މާލެ އާއި ހުރި ދުރުމިން	302.46km
އިދާރީ މައުލޫމާތު
ރަށު ކަތީބު
ރަށު އޮފީސް ފޯން ނަމްބަރު	650019 960+
ރަށު ފެކްސް ނަމްބަރު	650019 960+

For other islands see Dhiddhoo

ދިއްދޫ އަކީ ހއ. އަތޮޅުގެ ވެރިކަން ކުރާ ރަށެވެ. ބޮޑުތިލަދުންމަތި ދެބައިވީއްސުރެ ހއ. އަތޮޅުގައި ވެރިކަން ކުރަމުން ގެންގޮސްފައިވަނީ ދިއްދޫގައެވެ. ނަމަވެސް 1977 ހިސާބުގައި ވަރަށްކުޑަ ދުވަސްކޮޅަކު ހއ. ހޯރަފުށީގައި އަތޮޅުވެރިކަން ކުރެވުނެވެ. އޭގެފަހުން އަތޮޅުވެރިކަންކުރާ ރަށަކީ ދިއްދޫއެވެ. ދިއްދުއަކީ ލަފާފުރަންފަސޭހަ ބޮޑުފަޅެއް އޮންނަރަށެކެވެ. ރަށުގެ ހުޅަނގުފަރާތުގައި ފަޅުއޮންނާތީ އެފަޅަކީ ހުޅަނގުމޫސުމުގައި ވަރަށްގަދަވާ ފަޅެކެވެ. ސަރުކާރުން ރަށްރަށުގެ ބަނދަރު ހެދުމުގެ މަޝްރޫޢުގެ ދަށުން ދިއްދޫގައިވަނީ 1200 ފޫޓް ދިގުމިނުގެ ފަޅެއްހަދާ ބޮޑުހިލަ ޖަހާދީފައެވެ. ދިއްދޫގެ ތާރީޚަށް ބަލާލާއިރު ދިއްދުގެ ދެކުނުކޮޅުގައި ކުރީޒަމާނުގައި ރުއްގަނޑެއް އޮތެވެ. ބުނެވޭގޮތުގައި މި ރުއްގަޑަކީ އުތީމު މުޙައްމަދު ތަކުރުފާނު ބެލެހެއްޓެވި ރުއްގަޑެކެވެ. ބުނެވޭގޮތުގައި އެރަށުގައި މިހާރު ފެންނަން ހުންނަ ޢީދުމިސްކިތް ބިނާކޮށްފައިހުރީ އުތީމު މަހާރަދުން އައްސުލްތާން މުޙައްމަދު ތަކުރުފާނުލް އައުޒަމް، ބިނާކުރައްވާފައިވާ މިސްކިތެއްހުރި ތާނގައެވެ. މިމިސްކިތް ބިނާކޮށްފައިވަނީ 15 ޝަޢުބާން 1359ހ. 18 ސެޕްޓެމްބަރ 1940މ. ގައެވެ.

ދިއްދޫއަކީ މާޒީވެދިޔަ ތާރީޚްގެ ތެރޭގައި ވަރަށް އާދަޔާޚިލާފު ގޮތަކަށް މުޅިރަށް ފެންވެފައިވާ ރަށެކެވެ. "ރަށްފެންވުން" މިބަސް ދިއްދޫމީހުން ބޭނުންކޮށްއުޅުނީ އެރަށުގައި ހުރި ދެ ގެއެއްފިޔަވައި ހުރިހާ ގެދޮރަކާއި ހަރުގެފަދަ ތަންތަން އަނދާ އަޅިއަށްވެ ދިޔަ ހާދިސާއާ ގުޅިގެންނެވެ. މިކަން ހިނގާފައިވާ ގޮތެއްކަމަށް އޭރުގެ މީހުން ބުނެއުޅޭގޮތަކީ " ދިއްދުއަކީ އެޒަމާނުގައި ( ފަންރިޔާނެގި ޒަމާނުގައި ) ރިޔާވިޔާ ރަށެއްކަމަށެވެ. ރަށުގެ ހުޅަނގުފަރާތަކީ އޮޑިދޯނިފަހަރު ގެންގުޅޭ ފަރާތްކަމަށްވާތީ ހުރިހާ ހަރުގެއެއް ހުންނަނީ އެފަރާތުގައެވެ. އަދި އެޒަމާނުގައި ގެދޮރު ހެދިފައިހުންނަނީ ފަނުންކަމަށްވާތީ މުޅިރަށުގައި އޮންނަނީ ފަންގިގެތަކާއި ފަންގިން ހަދާފައިވާ ފުޅަށްގަޑުތަކާއި ހަރުގަތެކެވެ. ކޮންމެއަކަސް ރަށުގެ ހުޅަނގުފަރާތު އުތުރުކޮޅުގައި ރިޔާވިޔަން މީހުންތިބެނީ ހަރުގެތަކާ ކައިރީގައެވެ. ދިއްދުއަކީ އެޒަމާނުގައި ބޭރުދަތުރުކުރާ ބައްތެލިފަހަރު ގެންގުޅުނު ރަށެކެވެ. އެއްފަހަރަކު މިގޮތަށް ބޭރުދަތުރު ދިޔަ ބައްތެއްޔަކުން މުދާ ބޭލުމުގެ ތެރޭގައި ބައެއްސާމާނު ތެމުނެވެ. ތެމުނު އެއްޗެހީގެރޭގައި އަލިފާން ފޮށިތަކެއްވެސް ތެމުނެވެ. މި އަލިފާންފޮށިތައް ހިއްކަންވެގެން ބަހައްޓާފައިހުއްޓާ އެހިސާބުގައި ކުޅެންއުޅުނު ނުވަތަ މޫދަށްއެރި އުޅުނު ކުދިބަޔަކު ތެރޭން ކުއްޖަކު އަލިފާންފޮށިން ދަނޑިއެއްނަގައި އަލިފާން ރޯކުރުމަށްފަހު އެކުއްޖާގެ އަތަށް ހޫނުވުމާއެކު އެދަނޑި އެއްލާލެވުނީ އެއްކަލަ ރިޔާވިޔަން އެއްކޮށްފައިވާ ފަންތަކުގެ ތެރެއަށެވެ. އެސާހިތަކުން އެ ފަންތަކުގައި ރޯވެއްޖެއެވެ. ދުވަހަކީ ރަގަޅަށް ވައިޖެހޭ އަވިގަދަ ދުވަހެކެވެ. އެހެންކަމުން ހިކފައިހުރި ފަންތަކުގައި ހިފުމާއެކު ލަހެއްނުވެ ޖެހިގެންހުރި ހަރުގޭގައި އަލިފާން ހިފައިފިއެވެ. އެދުވަހަކީ ރައްޔިތުންގެ ތެރެއިން ހުރިހާމީހުންވެސް މަހަށްދިޔަ ދުވަހަކަށްވާތީ ރަށުގައި މީހުން ވަރަށް މަދުކަމަށްވެއެވެ. އެހެންކަމުން އަލިފާން ނިއްވުމުގެ މަސައްކަތް ކުރާނެ ގިނައަދެއްގެ ބަޔަކު ނެތުމާއެކު ހަރުގެތަކުގައި ރޯވަމުން ރަށުތެރެއަށް އަލިފާން ފެތުރިގެންދިޔައީ ވަރަށް އަވަހަށެވެ. އަދި ގޭގޭގައި ހުރި ހިފާގެންގުޅޭ ސާމާނާއި މުދާތަށް އެވަގުތު ގޭގައިއުޅުނު މީހުންވެގެން އަތިރިމައްޗަށް ( ވައިމައްޗަށް ) ނެރުނުކަމަށް ބުނެއެވެ. އެދުވަހު ރަށުގެ ރައްޔިތުންގެ ތެރެއިން މަހަށްދިޔަ މީހުން ރަށަށްއައީ ރަށުން ވަރަށްގަދަޔަށް ދުންއަރާތަން ފެނުމުން ރަށުގައި ކޮންމެވެސް ކަމެއްވެއްޖެކަން އެގިގެންނެވެ. އެމީހުން ރަށަށް އައިއިރު މުޅިރަށްވަނީ އަނދާ އަޅިއަށްވެފައެވެ. ދެން ހުރިހާ އޮޑިދޯނިފަހަރުގެ މީހުންވެގެން ފެންޖަހާ އަލިފާން ނިއްވާލީއެވެ." މިއީ މިހާދިސާ ހިނގިގޮތްކަމަށް ކިޔާއުޅޭގޮތެވެ.

މިހާދިސާގައި އެރަށުގައި ނާދާހުރީ އެންމެ ދެގެއެއްކަމަށް ބުނެއުޅެއެވެ. އެއީ ދިއްދޫ އަލިހާޖީ ދެގެއެކެވެ. މި ދެގެ ހުންނަނީ ރަށުގެ ދެކުނުން އެންމެ އިރުމަތީގައި ކަމަށްވެފައި އޭރުވެސް މިދެގެ ހުރީ އީޓު ޖަހާފައިކަމަށްވާތީ މިހިސާބަށް އަލިފާނުގެ އަސަރު ކޮށްފައިވާލެއް ކުޑަކަމަށްވުމަކީ އެކަށިގެންވާ ކަމެކެވެ. މި ހާދިސާގައި ބިރުން ފިލަންވެގެން ގެއެއްގެ ބޮޑުއަށި ތަންދޮށަށް ވަން ދެކުއްޖަކު ފިހިގެން މަރުވިކަމަށް ވެއެވެ.