ޢަބްދުﷲ ޖަލާލުއްދީން

އަބުދުﷲ ޖަލާލުއްދީން އަކީ ދިވެހި ބަހާއި ތާރީޚަށް ގިނަ ޚިދުމަތްތަކެއް ކޮށްދެއްވި އަދީބެކެވެ. އަދި އޭނާ އަކީ ދިވެހި ރާއްޖޭގައި ދީނީ ތަޢުލީމު ފެތުރެއްވުމަށް މަސައްކަތްކުރެއްވި ދީނީ މުރުޝިދެކެވެ. 1998 ވަނަ އަހަރު ހދ. ކުޅުދުއްފުށީގައި ހުޅުވުނު ޖަލާލުއްދީން ސުކޫލް ގެ ނަން ނިސްބަތްވަނީ ޢަބުދުﷲ ޖަލާލުއްދީން އަށެވެ. ޖަލާލުއްދީން އަކީ ޅ. ނައިފަރަށް އުފަންވެ ވަޑައިގެންނެވި ބޭފުޅެކެވެ. ޢަބުދުﷲ ޖަލާލުއްދީންގެ ބައްޕާފުޅަކީ މަޢުލަވީ އައްޝައިޚް ޢަލީ ދީދީ (ނައިފަރު ހުތް ޢަލީދީދީ) އެވެ. މަންމަ އަކީ އެރަށު ތަންހަޅިގޭ ފާޠިމަތު ޙުސައިން އެވެ. ދުނިޔޭގެ އަލިކަން ދެކެވަޑައިގަތީ 21 ފެބުރުއަރީ 1902 ގައެވެ. (11 ޛުލްޤަޢިދާ 1319ހ)

ތައުލީމް

ޢަބުދުﷲ ޖަލާލުއްދީން (ޢަބުދުﷲ ފަހުމީ ދީދީ) ތަޢުލީމް ޙާޞިލްކުރެއްވީ މިޞްރުގެ ޖާމިޢަތުލް އަޒުހަރުންނެވެ. ޢަބުދުﷲ ޖަލާލުއްދީން އަކީ މޮޅު އަދީބެކެވެ. ވާހަކަ ދެއްކުންތެރި އެކެވެ. ފޮތްތައް ލިޔުއްވި ބޭފުޅެކެވެ. ދިވެހި ބަހުގެ ފުންނާބު އުސް ޝާޢިރެކެވެ. ޢަރަބި ބަސް އަދި އުރުދޫ ބަސް ރަގަޅަށް ދެނެވަޑައިގަންނަވާ ޢިލްމުވެރި ޒާހިދެކެވެ. ކޮލީ ނަންފުޅަކީ އައްޝައިޚް ޢަބުދުﷲ ޖަލާލުއްދީން އުއްތަމަ ފަނޑިޔާރު މަނިކުފާނު އެވެ. ޅ. ނައިފަރުގައި ހުންނަ މަދަރުސަތުލް އިފްތިތާހްގެ ބާނީ އަކީ މިއީ އެވެ.

މަގާމްތައް

• ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާޟީކަން : ޙުސައިން ޞަލާޙުއްދީންގެ އުއްތަމަ ފަނޑިޔާރުކަމުގެ ފަހުކޮޅުގައި
• 15 އޮގަސްޓް 1952 – ޝައިޚުލް އިސްލާމްކަން
• 20 އޮކްޓޯބަރު 1952 – އުއްތަމަ ފަނޑިޔާރުކަން

1 ޑިސެމްބަރު 1952 – ވަޒީރުލް މަޢާރިފްކަން

• ރައްޔިތުންގެ ޚާއްޞަ މަޖުލީހުގެ ޅ.އަތޮޅުގެ މެންބަރުކަން
• ދަންނަބޭކަލުންގެ ކޮމިޓީގެ ރައީސްކަން
• ވަލީ ކޮމިޓީގެ ރައީސްކަން
• މަދަރުސަތުލް މަޖީދިއްޔާގެ ނާޒިރުކަން

ގައުމީ ޚިދުމަތް

ޢަބުދުﷲ ޖަލާލުއްދީން އަކީ ތަފާތު ޢިބްރަތްތެރި ފޮތްތައް ލިޔުއްވާފައިވާ ބޭފުޅެކެވެ. ތަފާތު ރަހަރަހައިގެ ޅެންތައް ހައްދަވާފައި ވެއެވެ. ފުރަތަމަ ޖުމުހޫރިއްޔާގައި ވަރަށް މުހިއްމު ރޯލެއް ކުޅުއްވި އެވެ. ޢަބުދުﷲ ޖަލާލުއްދީންގެ ބާނީކަމުގެ ދަށުގައި އުފެއްދެވި ޅ. ނައިފަރު މަދަރުސަތުލް އިފްތިތާހް އަކީ އެހިޔާވަހިކަމުގެ ދަށުން އެތައް ދަރީންނެއް ތަޢުލީމް ޙާޞިލްކުރައްވައިގެން ގައުމަށް ޚިދުމަތްކުރައްވަމުން ގެންދަވާ މަދަރުސާ އެކެވެ. މުހައްމަދު އަމީންގެ ވެރިކަމުގައި ހިނގައިދިޔަ ހިތާމަވެރި ނިމުމުގެ ހާދިސާ އާއި ގުޅިގެން ޢަބުދުﷲ ޖަލާލުއްދީން އައްޑު އަތޮޅަށް އަރުވާލެއްވި އެވެ. ތޮއްޑޫން ނަޖިއްޔާ ކިޔާ ބޭފުޅަކާއި ކައިވެނި ބައްލަވައިގަތެވެ.

އަވަހާރަވުން

ޢަބުދުﷲ ޖަލާލުއްދީން އަވަހާރަވީ 1 އެޕްރީލް 1958 (11 ރަމަޟާން 1377ހ ) ގައެވެ.

މަރުޖިޢުތައް

• ހަދާނާއި ތާރީޚްގެ ތެރެއިން - 1 ވަނަ ބައި - އަހުމަދު ނަޖީބް - 2006

ދިވެހި އަދީބުން

އެދުރު އުމަރު މާފަތް ކަލޭގެފާނު ! ބަނޑޭރި ހަސަން މަނިކުފާނު ! މުޙައްމަދު ޖަމާލުއްދީން ! އަޙުމަދު ހަކުރާ މަނިކުފާނު ! ހުތް އަލީ ދީދީ ! ހުސެއިން ޞަލާހުއްދީން ! މުޙައްމަދު އިސްމާއިލް ދީދީ ! އަހުމަދު ކާމިލް ދީދީ ! މުހައްމަދު އަމީން ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފާނު ! ޢަބްދުﷲ ޖަލާލުއްދީން ! ބޮޑުފެންވަޅުގޭ ސީދީ ! އިބްރާހީމް ރުޝްދީ އަލްއަޒްހަރީ ! އައްޝައިޚް މަލިމް މޫސާ މާފަތްކަލޭގެފާނު ! އިބްރާހިމް ޝިހާބް ! މުޙައްމަދު ޖަމީލުދީދީ ! އާމިނަތު ޙުސައިން ! މަލިމް މުޙައްމަދުދީދީ ! އިބްރާހީމް ޙިލްމީ ! ޢަލީ އަޙުމަދު ! އައްޝައިޚް ޢުމަރު ޢީސާ ! ޢަލީ ޙުސައިން ނައިފަރީ ! މޫސާ މުޙައްމަދުދީދީ ! ކަރައްޔެ ކަޅުތުއްތުދީދީ ! ބާބާގޭ ދޮންމަނިކު ! އަލް މަރްޙޫމް ޢަބްދުއްﷲ އިސްމާޢީލް ! ޔޫސުފް މުޙައްމަދުފުޅު ! ބާޑީގޭ މުޙައްމަދު އަޙުމަދުދީދީ ! ބޮޑުގަލު އިބްރާހީމް މަނިކު ! މޫސާ ފަތުޙީ ! ސައިކުރާ އިބްރާހީމް ނަޢީމް ! އާމިނަތު ފާއިޒާ ! ޢަބުދުﷲ ޞާދިޤް !