ރަޝިޔާއިން ޔޫކްރެއިނަށް އަރައިގަތުން
2014 ވަނަ އަހަރު ފެށުނު ރަޝިޔާ އާއި ޔޫކްރޭންގެ ހަނގުރާމަ އިތުރަށް ބޮޑުވެގެން 24 ފެބްރުއަރީ 2022 ގައި ރަޝިޔާއިން ޔޫކްރޭނަށް އަރައިގަތްއިރު، މި އަރައިގަތުން ވެގެން ދިޔައީ ދެވަނަ ބޮޑު ހަނގުރާމައަށްފަހު ޔޫރަޕްގެ ގައުމަކަށް ދިން އެންމެ ބޮޑު ހަމަލާއެވެ.[1][2][3]
| ރަޝިޔާއިން ޔޫކްރެއިނަށް އަރައިގަތުން | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ރަޝިޔާ އާއި ޔޫކްރެއިން ހަނގުރާމަ | |||||||
 18 ޖޫން 2024 ގެ ނިޔަލަށް ޔޫކްރޭންގެ މެޕް މެދުނުކެނޑި ކޮންޓްރޯލް ކުރަމުންދަނީ ޔޫކްރެއިން ރަޝިޔާއިން ހިފާފައި ރަޝިޔާއިން އަލުން ހޯދާފައި | |||||||
| |||||||
| ހަނގުރާމަވެރިން | |||||||
 ރޫސީވިލާތް |
 ޔޫކްރެއިން | ||||||
| ކޮމާންޑަރުން އަދި ލީޑަރުން | |||||||
|
| ||||||
މި ހަމަނުޖެހުމުގެ ސަބަބުން ޔޫކްރޭންގެ އާންމުންގެ ލައްކައެއްހާ މީހުން މަރުވެ، ލައްކައެއްހާ އަސްކަރީ ގެއްލުންތައް ވަނީ ލިބިފައެވެ. 2022 ވަނަ އަހަރުގެ ޖޫން މަހުގެ ނިޔަލަށް ރަޝިޔާ ސިފައިން ވަނީ ޔޫކްރޭންގެ ގާތްގަނޑަކަށް %20 ހިފާފައެވެ. 41 މިލިއަން މީހުންގެ އާބާދީގެ ތެރެއިން ޔޫކްރޭންގެ ތެރޭގައި ގާތްގަނޑަކަށް 8 މިލިއަން ޔޫކްރޭން މީހުން ގެދޮރު ގެއްލިފައިވާއިރު، 2023 ވަނަ އަހަރުގެ އޭޕްރީލް މަހުގެ ނިޔަލަށް 8.2 މިލިއަނަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން ޔުކްރެއިނުން ބޭރަށް ފިލައިގެން ގޮސްފައެވެ. މިއީ ދެވަނަ ބޮޑު ހަނގުރާމައިގެ ފަހުން ޔޫރަޕްގައި ރެފިއުޖީންގެ އެންމެ ބޮޑު ދަތިކަމެއް އުފެއްދި ބަޣާވާތެވެ. މި ހަނގުރާމައިގެ ސަބަބުން ޔޫކްރޭންގެ ތިމާވެށްޓަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ލިބިފައިވާއިރު، ގިނައިން ސިފަކުރެވެނީ އިކޯސައިޑެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އިލްމުވެރިން ވަނީ ރޫސީވިލާތުން އާންމުންނަށް ދޭ ހަމަލާތަކަކީ ނަސްލު ނައްތާލުމާއި ޔޫކްރޭންގެ ރައްޔިތުންނާ ދެކޮޅަށް ގެންދާ ޑިމޮސައިޑެއްގެ ގޮތުގައި ފާހަގަކޮށްފައެވެ.[4]
އަރައިގަތުމުގެ ކުރިން ރޫސީވިލާތުގެ ސިފައިން ޔޫކްރޭންގެ ބޯޑަރު ކައިރިއަށް އެއްވެފައި ވީހިނދު، ރަޝިޔާގެ އޮފިޝަލުން ވަނީ ހަމަލާ ދިނުމުގެ ޕްލޭނު ދޮގުކޮށްފަ އެވެ. ރަޝިޔާގެ ރައީސް ލަޑިމިއަރ ޕޫޓިން އިއުލާން ކުރެއްވީ ރަޝިޔާގެ ތާއީދު އޮންނަ ވަކިވެގަތް ޖުމްހޫރިއްޔާ، ޑޮނެޓްސްކް އާއި ލުހަންސްކް އަށް ތާއީދު ކުރުމަށް "ޚާއްސަ އަސްކަރީ އޮޕަރޭޝަނެއް" ކުރިއައް ދަނީ ކަމަށެވެ. މައިނޯރިޓީ އާއި ގައުމު "ޑިމިލިޓަރައިޒްކޮށް ޑިނާޒިފައި" ކުރުމަށް އަމާޒު ހިފާފައިވާ ކަމަށް ވެސް ވިދާޅުވި އެވެ. ރަޝިޔާގެ ވައިގެ ހަމަލާތައް، ބެލަރޫސް އިން ކިއެވް، ޔޫކްރެއިންގެ ވެރިކަންކުރާ ސިޓީ އާއި ދިމާލަށް، ދެކުނުން ކްރައިމިއާ އާއި ދިމާލަށް އަދި އިރުމަތީގައި ޑޮންބާސް އިން ޚާރްކިވް އާއި ދިމާލަށް ފޮނުވާލި އެވެ. ޔޫކްރޭނުން ރައްދު ދިނީ މާޝަލް ލޯ ފާސްކޮށް، އާންމު މޮބިލައިޒޭޝަން އަށް އަމުރުކޮށް، ރަޝިޔާއާ އެކު އޮތް ޑިޕްލޮމެޓިކް ގުޅުން ކަނޑާލުމަށްހުގައެވެ.
2022 ވަނަ އަހަރުގެ އޭޕްރީލް މަހުގެ ނިޔަލަށް ލޮޖިސްޓިކަލް މައްސަލަތަކާއި ޔޫކްރޭންގެ ވަރުގަދަ ދެކޮޅުވެރިކަމާ ކުރިމަތިލާން ޖެހުމުން ރަޝިޔާ ސިފައިން ވަނީ އުތުރުގެ ކުރިމަތިން ދުރުވެފަ އެވެ. ދެކުނާއި އިރުދެކުނު ފަރާތުގައި ރަޝިޔާއިން ވަނީ ސިފައިން ވަށާލުމަށް ފަހު މާޗް މަހު ޚެރްސަން އަދި މެއި މަހު މާރިއުޕޯލް އަތުލައިގަނެފަ އެވެ. އެއަށްފަހު ރަޝިޔާއިން ޑޮންބާސްގައި އަލުން ހަމަލާއެއް ފަށައި، ވިންޓަރގައި ހަކަތަ ގްރިޑް ހިމެނޭ ގޮތަށް ކުރިމަތިން ދުރުގައި ހުންނަ އަސްކަރީ އަދި މަދަނީ އަމާޒުތަކަށް ހަމަލާ ދިނުން ކުރިއަށް ގެންގޮސްފަ އެވެ. 2022 ވަނަ އަހަރުގެ ފަހުކޮޅު ޔޫކްރޭނުން ވަނީ ދެކުނާއި އިރުމަތީގައި ކާމިޔާބު ކައުންޓަރ އޮފެންސިވްތަކެއް ފަށާފައެވެ. އޭގެ ކުޑައިރުކޮޅެއް ފަހުން ރަޝިޔާއިން ވަނީ ބައެއް ގޮތްގޮތުން ހިފާފައިވާ ހަތަރު ސަރަހައްދެއް ގަވާއިދާ ހިލާފަށް ހިފެހެއްޓިކަން އިއުލާންކޮށްފައެވެ. ނޮވެމްބަރު މަހު ޔޫކްރޭނުން ވަނީ ޚެރްސަން ސިޓީ ހިމެނޭ ގޮތަށް ޚާރްސަން އޮބްލާސްޓްގެ ބައެއް ހިސާބުތައް އަލުން ހިފަހައްޓާފައެވެ. 2023 ވަނަ އަހަރުގެ ޖޫން މަހުގެ ނިޔަލަށް ޔޫކްރޭނުން އިރުދެކުނު ސަރަހައްދުގައި އަނެއްކާވެސް ކައުންޓަރ އޮފެންސިވްއެއް ފައްޓާފައެވެ. ނަމަވެސް އަހަރު ނިމުނުއިރު ޔޫކްރޭނުން ވަނީ ކުދިކުދި ސަރަޙައްދުތަކެއް އަނބުރާ ހޯދާފައެވެ.
މި އަރައިގަތުން ބައިނަލްއަޤްވާމީ ގޮތުން ފުޅާދާއިރާއެއްގައި ކުށްވެރި ކުރެވުނެވެ. އދ. އަދި ގިނަ ޤައުމުތަކުން ރަޝިޔާއާއި އެގައުމުގެ އެކުވެރި ބެލަރޫސްއަށް ދަތިކުރުމުގެ ފިޔަވަޅުތައް އަޅައި، ޔޫކްރޭނަށް އިންސާނީ އަދި އަސްކަރީ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނެވެ. ބާލްޓިކް ދައުލަތްތަކުން ވެސް ރަޝިޔާއަކީ ޓެރަރިސްޓް ދައުލަތެއް ކަމަށް އިއުލާން ކުރި އެވެ. ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި މުޒާހަރާތައް ހިނގާފައިވާއިރު، ރަޝިޔާގައި ހަނގުރާމައާ ދެކޮޅު މުޒާހަރާވެރިންނާ ބައްދަލުވެފައިވަނީ ގިނަ ބަޔަކު ހައްޔަރުކޮށް، މީޑިއާ ސެންސަރ ކުރުމުގެ ގާނޫނެއް ހެދުމުންނެވެ. މި އަރައިގަތުމުގެ ސަބަބުން ރަޝިޔާ އާއި ބެލަރޫސްގައި 1،000 އަށް ވުރެ ގިނަ ކުންފުނިތަކުން ވަނީ އޮޕަރޭޝަންތައް ބަންދުކޮށްފަ އެވެ. އިންޓަނޭޝަނަލް ކްރިމިނަލް ކޯޓު (އައިސީސީ) އިން ވަނީ އިންސާނިއްޔަތާ ހިލާފު ޖަރީމާތަކާއި ހަނގުރާމައިގެ ޖަރީމާތަކާއި ކުޑަކުދިން ވަގަށް ނެގުމާއި ނަސްލު ނައްތާލުމުގެ މައްސަލަ ތަހުގީގު ކުރަން ހުޅުވާލާފަ އެވެ. އެކަމާ ގުޅިގެން އައިސީސީން ވަނީ ހަ އަމުރެއް ނެރެފަ އެވެ.[5][6]
އަވަސް ކަޅިއެއް
އުނިއިތުރު ގެންނަވާ1991 ވަނަ އަހަރުގެ ފަހުކޮޅު ސޯވިއެޓް ޔޫނިއަން ފުނޑުފުނޑުވުމަށްފަހު، އަލަށް މިނިވަންވި ރަޝިޔާގެ ފެޑެރޭޝަނާއި ޔޫކްރޭން ދައުލަތްތަކުން ވަނީ އެކުވެރި ގުޅުންތަކެއް ބާއްވާފައެވެ. ސަލާމަތީ ޔަގީންކަމުގެ ބަދަލުގައި ޔޫކްރޭނުން ވަނީ 1994 ވަނަ އަހަރު ނިއުކްލިއާ ނޮން ޕްރޮލިފަރޭޝަން ޓްރީޓީގައި ސޮއިކޮށް، ކުރީގެ ޔޫއެސްއެސްއާރު އިން ޔޫކްރޭންގައި ދޫކޮށްލާފައިވާ ނިއުކްލިއާ ހަތިޔާރުތައް ރޫޅާލުމަށް އެއްބަސްވެފަ އެވެ.[7] އޭރު ރަޝިޔާއާއި އިނގިރޭސިވިލާތާއި އެމެރިކާއިން ބުޑަޕެސްޓް މެމޮރެންޑަމްގައި އެއްބަސްވީ ޔޫކްރޭންގެ ސަރަޙައްދީ އެއްބައިވަންތަކަން ދެމެހެއްޓުމަށެވެ.[8] 1999 ވަނަ އަހަރު ރަޝިޔާއިން ވަނީ ޔޫރަޕިއަން ސެކިއުރިޓީގެ ޗާޓަރުގައި ސޮއިކޮށް، ކޮންމެ ދައުލަތަކަށް ވެސް "ސަލާމަތީ އިންތިޒާމުތައް އިޚްތިޔާރު ކުރުމުގެ ނުވަތަ ބަދަލުކުރުމުގެ" ހައްގު ކަށަވަރުކޮށްދީ، އިއްތިހާދުތަކާ ގުޅުމުގެ ހައްގު ކަށަވަރުކޮށްދީފަ އެވެ.[9] 2002 ވަނަ އަހަރު ޕޫޓިން ވިދާޅުވެފައި ވަނީ ނޭޓޯއާ އެކު ޔޫކްރޭންގެ ގުޅުމަކީ "އެ ދެ ބައިވެރިންގެ މައްސަލައެއް" ކަމަށެވެ.[10]
ނަމަވެސް 2008 ވަނަ އަހަރު ޔޫކްރޭނާއި ޖޯޖިއާ ނޭޓޯއާ ގުޅެން މަސައްކަތް ކުރުމުން ޕޫޓިން ވަނީ އެ ގައުމުތަކުގެ މެމްބަރުކަން ރަޝިޔާއަށް ނުރައްކަލަކަށް ވާނެ ކަމަށް އިންޒާރު ދެއްވާފަ އެވެ.[11] ނޭޓޯގެ ބައެއް މެމްބަރުން ކަންބޮޑުވީ ރަޝިޔާއާ ދެކޮޅުވެރިވުމާ މެދުގަ އެވެ.[12] 2008 ވަނަ އަހަރު ބޭއްވި ބުކަރެސްޓް ސަމިޓްގައި ޔޫކްރޭނާއި ޖޯޖިއާގެ މެމްބަރުކަން ދިނުމަށް ނޭޓޯއިން ދެކޮޅު ހެދި ނަމަވެސް ޔޫކްރޭން އެއްދުވަހަކު މެމްބަރުކަން ލިބޭނެ ކަމަށް ޖޮއިންޓް ޑިކްލެރޭޝަނެއް ނެރެފައިވެ އެވެ.[13] ރަޝިޔާގެ ފޮރިން މިނިސްޓަރު ސާގޭ ލަވްރޯވް ވިދާޅުވީ މިކަން ހުއްޓުވުމަށް ރަޝިޔާއިން ކުރެވެން ހުރި ހުރިހާ މަސައްކަތެއް ކުރާނެ ކަމަށެވެ. ޕޫޓިން ވިދާޅުވީ އިރުމަތީ ޔޫރަޕްގެ ގައުމުތަކަށް ބައިވެރި ނުވުމަށް ނޭޓޯގެ މެންބަރުން ވަނީ 1990 ވަނަ އަހަރު ވައުދުވެފަ އެވެ..[14] އެފަދަ އެއްވެސް މާއްދާއެއް ރަޝިޔާ ނުވަތަ ނޭޓޯއިން ސޮއިކުރި އެއްވެސް މުއާހަދާއެއްގައި ހިމަނާފައެއް ނުވެއެވެ.[15]
މަސްދަރުތައް
އުނިއިތުރު ގެންނަވާ- ↑ Plokhy, Serhii (16 May 2023). The Russo-Ukrainian War: From the bestselling author of Chernobyl (Media notes). Penguin Books. ISBN 978-1-80206-179-6.
... If the collapse of the USSR was sudden and largely bloodless, growing strains between its two largest successors would develop into limited fighting in the Donbas in 2014 and then into all-out warfare in 2022, causing death, destruction, and a refugee crisis on a scale not seen in Europe since the Second World War.
- ↑ Ramani, Samuel (13 April 2023). Putin's War on Ukraine: Russia's Campaign for Global Counter-Revolution (Media notes). Hurst Publishers. ISBN 978-1-80526-003-5.
... However, the scale of Russia's invasion of Ukraine is unprecedented in modern history and, in terms of human costs, is Moscow's largest military intervention in the post-1945 period. ...
- ↑ D'Anieri, Paul (23 March 2023). Ukraine and Russia (Media notes). Cambridge University Press. ISBN 978-1-009-31550-0.
... . Russia had done the unthinkable, deliberately starting the biggest war in Europe since World War II. ...
- ↑ Etkind, Alexander (2022). "Ukraine, Russia, and Genocide of Minor Differences". Journal of Genocide Research. 25 (3–4). Taylor & Francis: 1–19. doi:10.1080/14623528.2022.2082911. S2CID 249527690.
- ↑ "Situation in Ukraine: ICC judges issue arrest warrants against Sergei Ivanovich Kobylash and Viktor Nikolayevich Sokolov". International Criminal Court. 5 March 2024. Retrieved 5 March 2024.
- ↑ Roth, Andrew (25 June 2024). "ICC issues arrest warrants for Russian officials over alleged Ukraine war crimes". The Guardian. Retrieved 25 June 2024.
- ↑ Budjeryn, Mariana. "Issue Brief #3: The Breach: Ukraine's Territorial Integrity and the Budapest Memorandum" (PDF). Woodrow Wilson International Center for Scholars. Retrieved 6 March 2022.
- ↑
Vasylenko, Volodymyr (15 December 2009). "On assurances without guarantees in a 'shelved document'". The Day. Retrieved 7 March 2022.
- Harahan, Joseph P. (2014). "With Courage and Persistence: Eliminating and Securing Weapons of Mass Destruction with the Nunn-Luger Cooperative Threat Reduction Programs" (PDF). DTRA History Series. Defense Threat Reduction Agency. ASIN B01LYEJ56H. Archived from the original (PDF) on 28 February 2022. Retrieved 7 March 2022.
- ↑ "Istanbul Document 1999". Organization for Security and Co-operation in Europe. 19 November 1999. p. 3 (PDF). Archived from the original on 1 June 2014. Retrieved 21 July 2015.
- ↑ Person, Robert; McFaul, Michael (April 2022). "What Putin Fears Most". Journal of Democracy. 33 (2): 18–27. doi:10.1353/jod.2022.0015. Archived from the original on 6 April 2024. Retrieved 8 June 2024.
- ↑
Bevan, Scott (5 April 2008). "Ukraine-Georgia NATO membership a 'direct threat to Russia'". ABC News.
- Evans, Michael (5 April 2008). "President tells summit he wants security and friendship". The Times. p. 46.
President Putin, in a bravura performance before the world's media at the end of the Nato summit, warned President Bush and other alliance leaders that their plan to expand eastwards to Ukraine and Georgia "didn't contribute to trust and predictability in our relations.
- Evans, Michael (5 April 2008). "President tells summit he wants security and friendship". The Times. p. 46.
- ↑ Brown, Colin (3 April 2008). "EU allies unite against Bush over Nato membership for Georgia and Ukraine". The Independent. p. 24.
- ↑ "NATO promises Ukraine, Georgia entry one day". Reuters. 3 April 2008. Archived from the original on 9 May 2024. Retrieved 18 June 2023.
- "Bucharest Summit Declaration issued by NATO Heads of State and Government (2008)". NATO. Archived from the original on 12 Dec 2023. Retrieved 18 June 2023.
- ↑ Dick, Charles, ed. (11 April 2008). "Russia army vows steps if Georgia and Ukraine join NATO". Reuters. Moscow.
- ↑ Baker, Peter (9 January 2022). "In Ukraine Conflict, Putin Relies on a Promise That Ultimately Wasn't". The New York Times. Archived from the original on 20 Feb 2022. Retrieved 5 May 2024.