ފެހުރިހި
ފެހުރިހި (އިނގިރޭސި ބަހުން: Rhincodon typus)ނުވަތަ (އިނގިރޭސި ބަހުން: Whale shark) އަކީ މިޔަރުގެ ވައްތަރެކެވެ. އެންމެ ބޮޑެތި މަހުގެ ވައްތަރުތަކުގެ ތެރޭގައި ފެހުރިހި ގުނާލެވެއެވެ. ބެލެވޭ ގޮތުގައި މިއީ މިޔަރުގެ ބާވަތްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ބޮޑު އަދި ކަނޑުގައި އުޅޭ އެންމެ ބޮޑު މަހެވެ. ފެހުރިހި 12 މީޓަރަށް ބޮޑުވާ ކަމަށް ވެއެވެ. މިއީ އިންސާނުންނަށް ނުރައްކާތެރި މިޔަރެއް ނޫން ކަމުން ފެތުންތެރިންނާއި، ފީނުންތެރިން މިބާވަތުގެ މިޔަރާއި ވަރަށް ގައިގޯޅި ވެއެވެ.
މިއީ ރާއްޖޭގެ އެތެރެވަރީގެ ކަނޑުތަކުންނާއި ބޭރު ކަނޑުތަކުން ފެންނަ މިޔަރެކެވެ. ފެހުރިހި އަކީ ރާއްޖޭގައި ހިމާޔަތް ކުރެވިފައިވާ މިޔަރުގެ ބާވަތެކެވެ. ވުމާއެކު މިބާވަތް ހިފުމާއި، މެރުމާއި، ކަނޑުން ނެގުމަކީ މަނާކަމެކެވެ. މިގޮތަށް ހަމަޖައްސާފައިވާނީ ފެހުރިއްސަކީ މަދުން އުޅޭ މިޔަރަކަށްވެފައި، އެއީ ދުނިޔެއިން ނެތިގެން ހިގައިދާނޭ ކަމުގެ ބިރު ހީވެފައިވާ މިޔަރުގެ ބާވަތަކަށް ވާތީ އެވެ.
މިމަސް އާދަވެގެން ކައި އުޅެނީ އަނގަޔަށް ކާނާ ފުރާނާ އުޞޫލުންނެވެ. މިގޮތަށް ވެސް ކައި އުޅެނީ ކުދިމަހާއި، ކަކުންޏާއި، ކަނޑުގެ މަތީގައި އުޅޭ ކުދިކުދި ސޫތްޕެވެ. ފެހުރިހި ކާނާ ކާން އުޅޭއިރު ފެނުންހިކޭ ހިސާބަށް އޭގެ ބޯކޮޅު ބާއްވައިގެން އޮވެ އޮއިމައްޗަށް ދަތުރުކޮށް އުޅެއެވެ.
ފެހުރިހި އަކީ ތުންގަނޑު ކުރު، ނިގޫކޮޅަށް ހިމަ، ނިގުލުކަން ކަފިކަން ބޮޑު މިޔަރެކެވެ. މިޔަރުގެ ބުރަކަށިމަތީގެ ކުލައަކީ ގަދަ އަޅި ކުލައެވެ. ބަނޑުދަށްފަރާތް ހުންނަނީ ހުދު ނުވަތަ ރީދޫ ކުލައެއްގައެވެ. މުޅި މިޔަރުގައި ހުދު ނުވަތަ ރީދޫ ކުލައިގެ ލައްތަކާއި، ގަޅިތަކެއް ހުރެއެވެ. މިޔަރުގެ ދެއަރިމަތިން މަތީބައިގައި ދިގަށް ވާގޮތަށް ތިން ކުރަގަނޑު ހުރެއެވެ.
ފެހުރިހި އަކީ ރިންކަޑަން ޖީނިއަސް ގައި ހިމެނޭ ހަމައެކަނި މެންބަރެވެ. ނުވަތަ ވައްތަރެވެ. ބުނެވޭ ގޮތުގައި ފެހުރިހި ހިމެނޭ މިޔަރުގެ އާއިލާ އުފަންވެގެންއައީ މީގެ 60 މިލިއަން އަހަރުކުރިންނެވެ. ފެހުރިހި ފުރަތަމަ ފެނިފައިވަނީ 1828 ވަނަ އަހަރު ދެކުނު އެފްރިކާގެ މޭޒު ކަނޑުއޮޅި އޭ ކިޔުނު އައްސޭރި ފަށުންނެވެ. އެއީ މޫދުގެ 4.6 މީޓަރު އަޑިންނެވެ. ފެހުރިހި ފުރަތަމަ ފެނުނީ ދެކުނު އެފްރިކާގެ ކޭޕް ޓައުންގައި ކޭމްޕްކޮށްގެން ތިބި އިގިރޭސި ސިފައިންގެ ތެރޭގައި ހިމެނުނު މިލިޓަރީ ޑޮކްޓަރެއް ކަމަށްވާ އެންޑްރޫ ސްމިތް އަށެވެ. ފަހުން ފެހުރިހި ނުވަތަ މިމަހުގެ ތަފްޞީލް 1849 ވަނަ އަހަރު ޑޮކްޓަރު އެންޑްރޫ ސްމިތު އާއްމުކުރިއެވެ.