މެދުތެރޭ އެފްރިކާގެ ޖުމްހޫރިއްޔާ

ސެންޓްރަލް އެފްރިކަން ރިޕަބްލިކަކީ މެދުތެރޭ އެފްރިކާއަށް ނިސްބަތްވާ ބިން ބަންދު ޤައުމެކެވެ.

Central African Republic République centrafricaine Ködörösêse tî Bêafrîka
Flag Coat of arms
މޮޓޯ: "Unité, Dignité, Travail"  (French) "Unity, Dignity, Work"
ގައުމީ ސަލާމް: La Renaissance  (French) E Zingo  (Sango)
ވެރިރަށް and largest city	Bangui
ރަސްމީ ބަސްތައް	Sango, French
ޑިމޮނިމް	Central African
ސަރުކާރު	Republic
• President	François Bozizé
• Prime Minister	Faustin-Archange Touadéra
Independence  from France
• Date	August 13, 1960
ސަރަޙައްދު
• Total	622,984 km2 (240,535 sq mi) (43rd)
• Water (%)	0
އާބާދީ
• 2009 estimate	4,422,000 (124th)
• 2003 census	3,895,150
• Density	7.1/km2 (18.4/sq mi) (191st)
ޖީޑީޕީ (ޕީޕީޕީ)	2008 estimate
• ޖުމްލަ	$3.222 billion
• ބޮލަކަށް ޖެހެނީ	$739
ޖީޑީޕީ (nominal)	2008 estimate
• ޖުމްލަ	$1.997 billion
• ބޮލަކަށް ޖެހެނީ	$458
ޖިނީ (1993)	61.3 very high
އެޗްޑީއައި (2007)	0.384  (171st)
ފައިސާ	Central African CFA franc (XAF)
ޓައިމް ޒޯން	ޔޫޓީސީ+1 (WAT)
• ސަމާ (ޑީއެސްޓީ)	ޔޫޓީސީ+1 (not observed)
ޑްރައިވިންގ ސައިޑް	right
ކޯލް ކޯޑް	236
އައިއެސްއޯ 3166 ކޯޑް	CF
އިންޓަރނެޓް ޓީއެލްޑީ	.cf

އަވަސް ކަޅިއަކުން ބަލައިލުމެއް

ސެންޓްރަލް އެފްރިކަން ރިޕަބްލިކްގެ ރަސްމީ ބަހަކީ ސަންގޯ ބަހާއި ފަރަންސޭސި ބަހެވެ. އިނގިރޭސި ބަހުން މި ޤައުމުގެ މީހުންނަށް ކިޔަނީ ސެންޓްރަލް އެފްރިކަންސްއެވެ. ޤައުމުގެ އެންމެ ބޮޑު ޝަހަރަކީ ބަންގުއީއެވެ. މި ޤައުމުގެ ވެރިރަށަކީ ވެސް މިއީއެވެ. މިއީ ޖުމްހޫރީ ދައުލަތެކެވެ. ޤައުމުގެ އާބާދީއަކީ 4 މިލިއަނެވެ. އެހެންކަމާއެކު، މިއީ ދުނިޔޭގައި 121 ވަނައަށް އެންމެ އާބާދީ ބޮޑު ޤައުމެވެ. ބިމުގެ ބޮޑުމިނަކީ 622984 އަކަކިލޯމީޓަރެވެ. ދުއްވާއެއްޗެހި ދުއްވަނީ ކަނާތްފަރާތުންނެވެ. އިންޓަނެޓް ކޯޑަކީ cf. އެވެ. ކޯލިން ކޯޑަކީ +236 އެވެ. ފައިސާގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރަނީ ސެންޓްރަލް އެފްރިކަން ފްރޭންކެވެ.

ނަން

އިނގިރޭސި ބަހުން މި ޤައުމުގެ ނަމެއްގެ ގޮތުގައި ހަމަޖެހިފައިވަނީ ސެންޓްރަލް އެފްރިކަން ރިޕަބްލިކެވެ. މި ޤައުމުގެ ނަން ގުޅުވާލެވިފައިވަނީ ޤައުމު އޮތް ޖޯގްރަފިކަލް މަޤާމާއި ޤައުމުގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމާއެވެ. ޖުޣުރާފީ ސެންޓްރަލް އެފްރިކަން ރިޕަބްލިކްގެ އުތުރުގައި އޮތީ ޝާދެވެ. އިރުމަތީގައި އޮތީ ސޫދާނެވެ. ޑެމޮކްރެޓިކް ރިޕަބްލިކް އޮފް ކޮންގޯ އާއި ރިޕަބްލިކް އޮފް ކޮންގޯ އޮތީ ދެކުނުގައެވެ. ހުޅަނގުގައި އޮތީ ކެމަރޫނެވެ.

ތާރީޚު

އީސާއީ މީލާދުގެ 1000 އަހަރު ކުރީއްސުރެ ފެށިގެން މީލާދީން 1000 ވަނަ އަހަރާ ދެމެދުގެ ދުވަސްވަރުގައި އަދަމަވާ-އީސްޓަން ބަސްބަހުން ވާހަކަ ދައްކާ ބަޔަކު ކެެމަރޫން ފަޅީން ސޫދާންއާ ދިމާއަށް ދަތުރުކުރިއެވެ. މީގެ ތެރެއިން ގިނަ ބަޔަކު ވަޒަންވެރިވީ ސެންޓްރަލް އެފްރިކަން ރިޕަބްލިކް ސަރަޙައްދުގައެވެ. ޔޫރަޕުގެ މީހުން މިހިސާބަށް ވަދެފައިވަނީ 19 ވަނަ ޤަރުނުގެ ފަހުކޮޅުގައެވެ. އެމީހުން ސެންޓްރަލް އެފްދިކަން ރިޕަބްލިކާ ހަމަޔަށް އައިސްފައިވަނީ ކޮންގޯގެ މަގުން ލާފައެވެ. ސެންޓްރަލް އެފްރިކަން ރިޕަބްލިކަށް ފަރަންސޭސިވިލާތުގެ ކިބައިން މިނިވަންކަން ލިބުނީ 13 އޯގަސްޓް 1960 ގައެވެ.

ޑެމޮގްރަފިކްސް

ސެންޓްރަލް އެފްރިކަން ރިޕަބްލިކް މިނިވަންވީ ފަހުން މިހާތަނަށް ބަލާއިރުގައި އެ ޤައުމުގެ އާބާދީ ވަނީ ހަތަރު ގުނަ ބޮޑުވެފައެވެ. އެހެނީ 1960 ވަނަ އަހަރުގައި މި ޤައުމުގެ އާބާދީގައި ތިބީ 1.2 މިލިޔަން މީހުންނެވެ. އެހެން ނަމަވެސް މިހާރު އެ ޤައުމުގެ އާބާދީގައި 4.4 މިލިޔަން މީހުން އެބަތިއްބެވެ. އ.ދ އިން ލަފާކުރާ ގޮތުގައި މި ޤައުމުގެ އާބާދީގެ ތެރެއިން 15-49 އަހަރާ ދެމެދުގެ މީހުންގެ ތެރެއިން 11% މީހުންނަކީ އެޗް.އައި.ވީ ޕޮޒިޓިވް މީހުންނެވެ. ތަފާތު 80 ވަރަކަށް ނަސްލުގެ މީހުން އުޅޭ އިރުގައި މިއިން ކޮންމެ ބަޔަކަށް ވެސް އަމިއްލަ ބަހެއް ލިބިފައިވެއެވެ.

ސަގާފަތު

ސެންޓްރަލް އެފްރިކަން ރިޕަބްލިކްގައި ޢާއްމު ތަޢުލީމު ފޯރުކޮށްދެނީ ހިލެއެވެ. އެހެން ކަމާއެކު ޢުމުރުން 6 އަހަރުން ފެށިގެން 14 އަހަރާ ހަމަޔަށް ކިޔެވުމަކީ މަޖުބޫރުކަމެކެވެ. އެހެނިހެން އާދަތަކަށް ބަލާއިރުގައި މިއުޒިކަކީ އެފްރިކާގެ އެހެން ޤައުމުތަކެކޭ އެއްފަދައިން ސެންޓްރަލް އެފްރިކަން ރިޕަބްލިކްގައި ވެސް ވަރަށް ބޮޑު މުހިއްމުކަމެއް ދެވިފައިވާ ކަމެކެވެ. ސަގާފަތަށް ބަލާއިރުގައި ސެންޓްރަލް އެފްރިކަން ރިޕަބްލިކްގެ ސަގާފަތަކީ އެފްރިކާގެ އެހެން ޤައުމުތަކުގެ ސަގާފަތާ ވަރަށް ބޮޑަށް ގުޅި ލާމެހިފައިވާ ސަގާފަތެކެވެ. މީގެ އިތުރުން ފަރަންސޭސި ސަގާފަތުގެ އަސަރު ވަރަށް ބޮޑަށް ހާމަވެގެންދެއެވެ.

އިޤްތިޞާދު

ސެންޓްރަލް އެފްރިކަން ރިޕަބްލިކްގެ އިޤްތިޞާދު ބިނާވެފައިވަނީ ދަނޑުވެރިކަމުގެ މައްޗަށެވެ. ސެންޓްރަލް އެފްރިކަން ރިޕަބްލިކްގެ އެންމެ ބޮޑު އިންޕޯޓް ޕާޓްނަރަކީ ދެކުނު ކޮރެއާއެވެ. އެ ޤައުމުން ހިއްސާކުރަނީ 20.2% އެވެ. ދެން އޮތީ ފަރަންސޭސިވިލާތެވެ. ފަރަންސޭސިވިލާތުގެ ހިއްސާއަކީ 13.6% އެވެ. ކެމަރޫންގެ ހިއްސާއަކީ 7.7% އެވެ. އެންމެ ބޮޑު އެކްސްޕޯޓް ޕާޓްނަރަކީ ޖަޕާނެވެ. އެ ޤައުމުގެ ހިއްސާއަކީ 40.4% އެވެ. ބެލްޖިއަމްގެ ހިއްސާއަކީ 9.8% އެވެ. ޗައިނާގެ ހިއްސާއަކީ 8.2% އެވެ. އެ ޤައުމުގެ ޖީ.ޑީ.ޕީ ޕަރކެޕިޓާ އަކީ 739 ޑޮލަރެވެ.