ޝޭރް ޝާހް ސޫރީ

ޝޭރް ޝާހް ސޫރީ (ފާރިސީ: مرسالة) (1472، ނުވަތަ 1486 – 22 މެއި 1545) އަކީ އިންޑިޔާގެ ސޫރީ އެމްޕަޔަރގެ ބާނީއެވެ. އޭނާ ތައާރަފުކޮށްދިނީ ރުޕީސްގެ ފައިސާ އެވެ. އަފްޣާނިސްތާނުގައި ފުރަތަމަ ވަޒަންވެރިވި ޕަޝްތުންގެ ވެރިޔަކު ޝޭރް ޝާހު ވަނީ 1540 ވަނަ އަހަރު މުގަލް އެމްޕަޔަރގެ ކޮންޓްރޯލް ނަގާފައެވެ. 1545 ވަނަ އަހަރު ކުއްލި ގޮތަކަށް އަވަހާރަވުމަށްފަހު، ދަރިކަލުން އިސްލާމް ޝާހު އޭނާގެ ޚަލީފާއަކަށް ވެވަޑައިގަތެވެ.އަކީ އިންޑިޔާގެ ސޫރީ އެމްޕަޔަރގެ ބާނީއެވެ. އޭނާ ތައާރަފުކޮށްދިނީ ރުޕީސްގެ ފައިސާ އެވެ. އަފްޣާނިސްތާނުގައި ފުރަތަމަ ވަޒަންވެރިވި ޕަޝްތުންގެ ވެރިޔަކު ޝޭރް ޝާހު ވަނީ 1540 ވަނަ އަހަރު މުގަލް އެމްޕަޔަރގެ ކޮންޓްރޯލް ނަގާފައެވެ. 1545 ވަނަ އަހަރު ކުއްލި ގޮތަކަށް އަވަހާރަވުމަށްފަހު، ދަރިކަލުން އިސްލާމް ޝާހު އޭނާގެ ޚަލީފާއަކަށް ވެވަޑައިގަތެވެ.

ބަބުރުގެ ދަށުގައި އޮންނަ މުޣުލް އަސްކަރިއްޔާގެ ކޮމާންޑަރަކަށް ވެވަޑައިގަތުމުގެ ކުރިން އަދި އޭގެ ފަހުން ބިހާރުގެ ގަވަރުނަރުގެ މަގާމުގައި ހުންނަވައިގެން ފުރަތަމަ އަދާކުރެއްވީ އަމިއްލަ ބޭފުޅެކެވެ. މީލާދީން 1537 ވަނަ އަހަރު ބަބުރުގެ ދަރިކަލުން ހުމައިނު އެހެން ތަނެއްގައި ދަތުރެއްގައި ހުންނެވިއިރު، ޝޭރް ޝާހް ވަނީ ބެންގާލް ސްޓޭޓްގެ މައްޗަށް ގަދަވެގަނެ، ސޫރީ ދަރިކޮޅުގެ ރަސްކަން ޤާއިމުކުރައްވާފައެވެ. ޝާރް ޝާހް އަކީ މުސްލިމް ކާތިބެއްގެ އިތުރުން ކުޅަދާނަ ޖެނެރަލެއްގެ ގޮތުގައި ވެސް ސާބިތުކޮށްދެއްވި ބޭފުޅެކެވެ. އެމްޕަޔަރ އަލުން އާރާސްތު ކުރެއްވުމުގެ ސަބަބުން ފަހުގެ މުޣަލް ރަސްރަސްކަލުންގެ ބިންގާތައް އެޅިގެން ދިޔައެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ހުމައިނުގެ ދަރިކަލުން އަކްބަރު ގެ ރަސްކަމަށް މަގުފަހިވެގެން ދިޔައެވެ.

މީލާދީން 1540 އިން 1545 އަށް އެމަނިކުފާނުގެ ފަސް އަހަރުގެ ވެރިކަމުގައި އިޤްތިޞާދީ އަދި އަސްކަރީ އާ އިދާރީ ވެރިކަމެއް އުފެއްދެވިއެވެ. "ތަންކާ" އިން ފުރަތަމަ ރުޕިއާ ނެރުއްވައި އިންޑިއަން ސަބްކޮންޓިނެންޓްގެ ޕޯސްޓަލް ސިސްޓަމް އިންތިޒާމް ކުރެއްވި އެވެ.

އޭގެ ފަހުން އޭނާގެ ބައެއް ސްޓްރެޓެޖީތަކާއި ކޮންޓްރިބިއުޝަންތައް މުޣުލް ރަސްރަސްކަލުން އައިޑޮލް ކުރެއްވި އިރު، އޭގެ ތެރެއިން އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވެނީ އަކްބަރު އެވެ. ސޫރީ ވަނީ ހުމައިނުގެ ދީނާ-ޕަނަހް ސިޓީ އިތުރަށް ތަރައްގީކޮށް، އެ ސިޓީއަށް ޝޭރްގަރްގެ ނަމުން ނަންދީ، ހަތްވަނަ ގަރުނުގެ ސީއީ އިން ފެށިގެން ޕަޓްނާގެ ގޮތުގައި އޮތް ޕަޓަލިޕުތްރާގެ ތާރީހީ ސިޓީ އަލުން ދިރުވައިފަ އެވެ.

އޭނާ ވަނީ އިންޑިއާގެ އިރުއުތުރުގައި އޮންނަ ބެންގާލް ޕްރޮވިންސްގެ ބޯޑަރުސަރަހައްދުގައި އޮންނަ ޗިޓަގޮންގް އިން އަފްޣާނިސްތާނުގެ ކާބުލްއަށް ގްރޭންޑް ޓްރަންކް ރޯޑް ފުޅާކުރައްވާފައެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ އާ އީޖާދުތަކާއި އިޞްލާޙުތަކުގެ ނުފޫޒު، އެކަލޭގެފާނުގެ ކުރު ވެރިކަމަށްވުރެ އެތައް ގުނައެއް ފުޅާވެގެން ދިޔައެވެ. އޭނާގެ އާރޗް ދެކޮޅުވެރި، ހުމައިނީ، އޭނާއަށް އިޝާރާތް ކުރައްވާފައިވަނީ ރަސްރަސްކަލުންގެ މުދައްރިސެއް ކަމުގައިވާ "އުސްތާދު-އައި-ބާދްޝާހާނު" އަށެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ވެރިކަމުގެ ހަތް އަހަރުގައި ދުވަހަކުވެސް ހަނގުރާމައެއް ގެއްލައެއް ނުގެއްލެއެވެ.

ޅައުމުރު އަދި އުފަންވުން

އަސް ވިޔަފާރިވެރިއެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތް ކުރަން ފެށި އޭނާގެ ކާފަ އިބްރާހިމް ޚާން ސޫރް، ނަރުނައުލް ސަރަހައްދު (މިހާރުގެ ހަރިޔާނާ) ގައި ބިންވެރިޔަކު (ޖަގިރްދާރު) އަކަށް ވެގެން ދިޔައީ، އޭނާގެ އެހީތެރިޔާ ޖަމާލް ޚާން ލޯޑީ ސަރަންގްޚާނީ ތަމްސީލު ކޮށް، ހިސާރުގެ ބައެއް ވިލެޖްތައް އޭނާއަށް ހަމަޖައްސައިދިން، އޭނާގެ ބެލެނިވެރިޔާ ޖަމާލް ޚާން ލޯޑީ ސަރަންގްޚާނީ ތަމްސީލު ކުރާ މީހެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ސިކަންދަރް ލޯދީ، ސިކަންދަރްގެ ރަސްކަމުގެ ތަޚުތަށް އިސްވެވަޑައިގަތުމަށް ތާއީދުކުރެއްވި ސަރަންގްޚާނީ، ޖައުންޕޫރު ސަރަހައްދު (މިހާރުގެ އުއްތަރް ޕްރަދޭޝް) ގެ ގަވަރުނަރުކަމަށް އައްޔަން ކުރެއްވީ، އެ ސަރަހައްދު އިސްތިއުމާރު ކުރެއްވުމަށްފަހުގައެވެ. ޖަމާލްގެ ދަރިކަލުން އަދި ފަހުން ޚާން-އައި-އައްޒާމް އަޙުމަދު ޚާން ސަރަންގްޚާނީ، 20،000 ސަވަރުގެ ރޭންކަކާއެކު، އަފްޣާނިސްތާނުގެ ފްރީބޫޓްކުރާ މީހުންގެ ލީޑަރެއް ކަމަށްވާ އިބްރާހިމް ސުރްގެ ދަރިކަލުން ހަސާން، ސަސަރާމް އާއި ޚަވާސްޕޫރު-ތަންޑާގެ އިޤްތާއަށް އިތުރު 500 ސަވަރުގެ ރޭންކެއް ގެ ރޭންކެއް ކަނޑައެޅުއްވިއެވެ.