Content deleted Content added
m r2.7.3) (Robot: Modifying ang:Ƿīsdōmbōc to ang:Wīsdōmbōc
m Bot: Migrating 162 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q5292 (translate me)
ފޮޅުވަތް 1:
ދުނިޔޭގައި އެކުމާފާނު (Encyclopedia) އެކުލަވާލުމުގެ މަސައްކަތް އެންމެ ފުރަތަމަ ކޮށްފައިވަނީ މީގެ 2000 އަހަރު ކުރީން ޔޫނާނީންގެ ތެރޭގައެވެ. ޔޫނާނީންގެ ފައިލަސޫފް އަރިސްތޫ (Aristotle) އަށް، އޭނާ ތަފާތު މައުޟޫޢުތަކުގެ މަޒުމޫނުތައް ޚުލާޞާކޮށް އެއް މުޖައްލަދަކަށް ޖިލްދުކުރަން އުޅުއްވާފައިވާތީ، އެކުމާފާނު ގެ ބައްޕަ ކަމުގައި ނިސްބަތް ކުރެވުނު ކަމުގައި ވިޔަސް، އެންމެ ފުރަތަމަ އެކުމާފާނެއް އެކުލަވައިލީ އީސާގެފާނުގެ މީލާދުގެ 4 ގަރުނު ކުރީގައި އުޅުއްވި ޔޫނާނީ ފައިލަސޫފް އަފްލާތޫން (Plato) ގެ ހަވާރީއެއް ކަމުގައިވާ ސިއްފީސީ (Speusippus) އެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ސިއްފީސީގެ މަސައްކަތް މިއަދު އަހުރެމެންނަށް ފެންނާކަށެއް ނެތެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ރޫމާނީ އެކުމާފާންކާރަކީ މަރިކަސް ތަރަންތިއަސް ވާރޯ (Marcus Terentius Varro) އެވެ. މިނިވަން ފައްނުތަކުގެ (Liberal Arts) މައްޗަށް އޭނާ އެކުލަވާލެއްވި އެކުމާފާނުގެ ނަމަކަށް ކިއިފައިވަނީ ޑިސިޕިލީނާ (Diciplinae / The Diciplines, 30 BC.) އެވެ. އޭގައި ނުވަ ފޮތް ވިއެވެ. އެއީ ނަޙޫ އާއި ބަހުރުވައާއި ފަސާހަތާއި ޖޯމެޓްރީއާއި އެރިއްތްމެޓިކް އާއި ނުޖޫމީ ޢިލްމާއި ސަންގީތާއި ބޭސްވެރިކަމާއި އާކިޓެކްޗަރ، މިއިން ކޮންމެ ފައްނަކަށާއި ޢިލްމަކަށް ފޮތެއްގެ މަގުންނެވެ. އެހެން ނަމަވެސް މިއަދު މިއިން އެއްވެސް ފޮތެއް ފެންނާކަށެއް ނެތެވެ. މިއަދު ފެންނާން އޮތް އެންމެ ދުވަސްވީ އެކުމާފާނަކީ ރޫމާނީ ލިޔުންތެރިއާ ބޮޑު ފިލިނީ (Pliny the Elder) އެކުލަވާލެއްވި ހިސްޓޯރިއާ ނެޗުރާލިސް (Historia Naturalis/ Natural History, about AD 77) އެވެ. މިއީ ޠަބީޢީ ޢިލްމުގެ މައްޗަށް އެކުލަވާލެވިފައިވާ އެކުމާފާނެކެވެ. އޭގައިވާ 37 ފޮތުގައި އެކުލެވިފައިވާ 2493 ބާބުގައި ދުނިޔޭގެ ވިޔަވީ އަދި ޖިސްމާނީ ތާރަފް ހިމެނިފައިވެއެވެ. މިގޮތުން އެންތްރޮޕޮލޮޖީއާއި އިންސާނާގެ ޖިސްމާނީ އިލްމާއި ގަހަވީ އިލްމާއި (ޒިރާޢަތާއި ޖަންގަލި ބެލެހެއްޓުމާއި ބަގީޗާވީ އިލްމު ނުވަތަ ހޮރޓިކަލްޗަރ ހިމެނިގެންވާނޭހެން އަދި) ހައިވާނަވީ އިލްމާއި މައުދަނީ އިލްމާ ގުޅޭ (ފައްނުވެރިކަމުގައި މައުދަނާއި އަގުބޮޑު ޖަވާހިރުތައް ބޭނުން ކުރާނޭ ގޮތް ވެސް ހިމަނައިގެން) މަޒުމޫނުތައް ހިމެނިފައިވެއެވެ.
 
[[af:Ensiklopedie]]
[[ak:Obiara tumi kyerɛw bi no]]
[[als:Enzyklopädie]]
[[an:Enciclopedia]]
[[ang:Wīsdōmbōc]]
[[ar:موسوعة]]
[[arz:موسوعه]]
[[az:Ensiklopediya]]
[[bar:Enzyklopädie]]
[[bat-smg:Encikluopedėjė]]
[[be:Энцыклапедыя]]
[[be-x-old:Энцыкляпэдыя]]
[[bg:Енциклопедия]]
[[bh:विश्वज्ञानकोष]]
[[bm:Ɔnsiklopedi]]
[[bn:বিশ্বকোষ]]
[[bpy:বিশ্বকোষ]]
[[br:Holloueziadur]]
[[bs:Enciklopedija]]
[[ca:Enciclopèdia]]
[[ce:Энсихалпайде]]
[[ceb:Ensiklopedya]]
[[ckb:ئینسایکڵۆپیدیا]]
[[cs:Encyklopedie]]
[[csb:Encyklopedijô]]
[[cu:Єнкѷклопєдїꙗ]]
[[cv:Энциклопеди]]
[[cy:Gwyddoniadur]]
[[da:Encyklopædi]]
[[de:Enzyklopädie]]
[[dsb:Encyklopedija]]
[[el:Εγκυκλοπαίδεια]]
[[en:Encyclopedia]]
[[eo:Enciklopedio]]
[[es:Enciclopedia]]
[[et:Entsüklopeedia]]
[[eu:Entziklopedia]]
[[fa:دانشنامه]]
[[ff:Saggitorde huuɓnude]]
[[fi:Tietosanakirja]]
[[fo:Alfrøði]]
[[fr:Encyclopédie]]
[[fy:Ensyklopedy]]
[[ga:Ciclipéid]]
[[gan:百科全書]]
[[gd:Leabhar-eòlais]]
[[gl:Enciclopedia]]
[[gu:જ્ઞાનકોશ]]
[[hak:Pak-khô-chhiòn-sû]]
[[haw:Puke noi‘i kū‘ikena]]
[[he:אנציקלופדיה]]
[[hi:विश्वज्ञानकोष]]
[[hif:Encyclopedia]]
[[hr:Enciklopedija]]
[[hsb:Encyklopedija]]
[[ht:Ansiklopedi]]
[[hu:Enciklopédia]]
[[hy:Հանրագիտարան]]
[[ia:Encyclopedia]]
[[id:Ensiklopedia]]
[[ilo:Ensiklopedia]]
[[io:Enciklopedio]]
[[is:Alfræðiorðabók]]
[[it:Enciclopedia]]
[[ja:百科事典]]
[[jv:Ènsiklopédhi]]
[[ka:ენციკლოპედია]]
[[kk:Энциклопедия]]
[[kl:Encyklopædi]]
[[km:ប្រជុំវីជ្ជា]]
[[ko:백과사전]]
[[krc:Энциклопедия]]
[[ksh:Nohkixel]]
[[ku:Ensîklopedî]]
[[kw:Godhoniador]]
[[la:Encyclopaedia]]
[[lad:Ansiklopedya]]
[[lb:Enzyklopedie]]
[[lbe:Энциклопедия]]
[[li:Encyclopedie]]
[[lmo:Enciclupedia]]
[[lo:ສາລານຸກົມ]]
[[lt:Enciklopedija]]
[[ltg:Eņciklopedeja]]
[[lv:Enciklopēdija]]
[[map-bms:Ensiklopedia]]
[[mg:Raki-pahalalana]]
[[mhr:Энциклопедий]]
[[min:Ensiklopedia]]
[[mk:Енциклопедија]]
[[ml:വിജ്ഞാനകോശം]]
[[mn:Нэвтэрхий толь]]
[[mr:ज्ञानकोश]]
[[ms:Ensiklopedia]]
[[mt:Enċiklopedija]]
[[mwl:Anciclopédia]]
[[my:စွယ်စုံကျမ်း]]
[[mzn:فرهنگنومه]]
[[nah:Cēntlamatilizāmoxtli]]
[[nds:Nokieksel]]
[[nds-nl:Ensyklopedie]]
[[ne:विश्वकोष]]
[[nl:Encyclopedie]]
[[nn:Leksikon]]
[[no:Encyklopedi]]
[[nv:Ínsadoobíídiiya]]
[[oc:Enciclopèdia]]
[[or:ଜ୍ଞାନକୋଷ]]
[[os:Энциклопеди]]
[[pap:Ensiklopedia]]
[[pdc:Uffguckbichli]]
[[pl:Encyklopedia]]
[[pnb:انسائیکلوپیڈیا]]
[[pnt:Εγκυκλοπαίδεια]]
[[ps:پوهنغونډ]]
[[pt:Enciclopédia]]
[[ro:Enciclopedie]]
[[roa-tara:'Ngeclopedije]]
[[ru:Энциклопедия]]
[[rue:Енціклопедія]]
[[sa:विश्वकोशः]]
[[sah:Энциклопедия]]
[[sc:Enciclopedia]]
[[scn:Nciclupidìa]]
[[sco:Encyclopaedia]]
[[sh:Enciklopedija]]
[[si:විශ්‍‍වකෝෂ‍ය‍]]
[[simple:Encyclopedia]]
[[sk:Encyklopédia]]
[[sl:Enciklopedija]]
[[so:Encyclopedia]]
[[sq:Enciklopedia]]
[[sr:Енциклопедија]]
[[stq:Enzyklopädie]]
[[su:Énsiklopédi]]
[[sv:Uppslagsverk]]
[[sw:Kamusi elezo]]
[[szl:Yncyklopedyjo]]
[[ta:கலைக்களஞ்சியம்]]
[[te:విజ్ఞాన సర్వస్వము]]
[[tg:Энсиклопедия]]
[[th:สารานุกรม]]
[[tl:Ensiklopedya]]
[[tpi:Ensaiklopedia]]
[[tr:Ansiklopedi]]
[[ts:Encyclopediya]]
[[tt:Энциклопедия]]
[[uk:Енциклопедія]]
[[ur:دائرۃ المعارف]]
[[uz:Ensiklopediya]]
[[vec:Ençiclopedia]]
[[vi:Bách khoa toàn thư]]
[[wa:Eciclopedeye]]
[[war:Ensayklopedya]]
[[wo:Jimbulang]]
[[wuu:百科全书]]
[[xmf:ენციკლოპედია]]
[[yi:ענציקלאפעדיע]]
[[zh:百科全书]]
[[zh-classical:百科全書]]
[[zh-min-nan:Pek-kho-choân-su]]
[[zh-yue:百科全書]]